Net Asset Value یا ارزش خالص دارایی یک شرکت سرمایه‌گذاری حاصل تفاضل دارایی‌ها منهای کل بدهی‌های آن است. به عبارت روشن‌تر، NAV در یک شرکت سرمایه‌گذاری از طریق کسر بدهی از ارزش روز کل پرتفوی به‌دست می‌آید. برای محاسبه NAV روش‌های مختلفی وجود دارد. اما نکته مهم آنکه می‌توان در پایان معاملات هر روز برای شرکت‌های سرمایه‌گذاری NAV را محاسبه کرد.
روش‌های محاسبه ارزش خالص دارایی عبارتند از:
روش اول:
NAV= ارزش افزوده دارایی‌های غیر جاری + سرمایه در گردش خالص + ارزش افزوده سرمایه‌گذاری‌ها
که ارزش افزوده سرمایه‌گذاری‌ها برابر با ارزش روز سرمایه‌گذاری منهای بهای تمام شده سرمایه‌گذاری‌ها است.
سرمایه در گردش خالص نیز عبارت است از: دارایی‌های جاری منهای بدهی‌های جاری و همچنین ارزش افزوده دارایی‌های غیر جاری از تفریق ارزش روز دارایی‌های غیر جاری و بهای تمام شده دارایی غیر جاری به دست می‌آید.
روش دوم:
در این روش ارزش خالص دارایی‌ها برابر است با مجموع ارزش روز دارایی‌های
جاری + ارزش روز سرمایه‌گذاری‌ها + ارزش روز دارایی‌های غیر جاری منهای ارزش روز بدهی‌های شرکت.
روش سوم:
ارزش افزوده سرمایه‌گذاری‌ها به علاوه بهای تمام شده حقوق صاحبان سهام، ارزش خالص دارایی را نتیجه خواهد داد. روشی که در ایران در محاسبه NAV مرسوم است.
در حقیقت خالص ارزش دارایی بدین معنا است که سهام موجود در پرتفوی این شرکت‌ها دارای چه میزان ارزش می‌باشد و به هر سهم چه ارزشی از بابت پرتفوی شرکت تعلق می‌گیرد.
با این آشنایی مختصر از مفهوم NAV این سوال مطرح است که تا چه اندازه ارزش واقعی سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری را می‌توان با محاسبه NAV برای هر سهم به دست آورد؟ با توجه به ساختار فعالیت شرکت‌های سرمایه‌گذاری در ایران که به عبارتی از اهداف اصلی شرکت‌های سرمایه‌گذاری فاصله دارند و همچنین نحوه محاسبه NAV در ایران نمی توان پاسخ روشنی برای هر سهم به دست آورد.
الف) شرکت‌های سرمایه‌گذاری در ایران غالبا فعالیت ترکیبی دارند، بدین معنی که علاوه بر مدیریت سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار اقدام به کنترل و مدیریت سایر شرکت‌ها (هلدینگ) می‌نمایند. عملیات هلدینگی موجب پیچیدگی و ابهام در محاسبه NAV هر سهم می‌گردد که تعداد این شرکت‌ها در بین شرکت‌های سرمایه‌گذاری ما کم نیست.
ب) شرکت‌های سرمایه‌گذاری بورسی ایران از نوع سرمایه ثابت هستند و سرمایه این شرکت‌ها به دلایل مختلف بلوکه شده است. به عنوان مثال شرکت سرمایه‌گذاری بانک ملی ۴۴درصد سهام شرکت ایران پوپلین را دارد که این شرکت به سادگی نمی‌تواند سرمایه خود را از این شرکت زیان‌ده آزاد کند. در غالب کشور‌ها برای چنین شرکت‌هایی NAV محاسبه نمی‌شود. در خصوص این شرکت این نکته را نیز می‌توان اضافه نمود که طی سه ماه اخیر هیچ تغییری در پرتفوی سرمایه‌گذاری خود نداده است.
ج) برخی از شرکت‌های سرمایه‌گذاری بورسی موجود علاوه بر فعالیت‌های سرمایه‌گذاری درگیر فعالیت‌های تولیدی و خدماتی هستند. سرمایه‌گذاری ملی ایران در حال حاضر با فعالیت شرکت‌های کارگزاری اقدام به فعالیت‌های خدمات مالی نموده است. مسلم است NAV هر سهم چنین شرکت‌هایی فاقد محتوی علمی و عملی است.
د) اکثر شرکت‌های سرمایه‌گذاری بورسی دارای پرتفوی غیر بورسی هستند و در برخی از شرکت‌ها حجم عظیمی از سرمایه‌گذاری‌ها را شکل می‌دهند. به عنوان مثال حجم سرمایه‌گذاری‌های غیر بورسی شرکت سرمایه‌گذاری صندوق بازنشستگی دو برابر سرمایه‌گذاری در شرکت‌های بورسی است. همچنین در شرکت‌های سرمایه‌گذاری البرز نزدیک به ۲۰درصد سرمایه‌گذاری‌ها در شرکت خارج از بورس صورت گرفته است. از آنجا که قیمت‌گذاری شرکت‌های خارج از بورس با دشواری‌ها و ابهام متعددی روبه‌رو است، لذا محاسبه NAV این شرکت‌ها با ملاحظات خاص و به دور از واقعیت‌ها است.
ه) شرکت‌های سرمایه‌گذاری به طورعمده از حجم بالای اموال و دارایی‌های غیرسرمایه‌گذاری بهره می‌برند. این در حالی است که در محاسبه NAV هر سهم فرض بر آن است که شرکت‌های اینگونه دارایی‌های با اهمیتی نداشته باشند، لذا محاسبه NAV را دچار خدشه می‌کند.
برگرفته از: سایت دنیای اقتصاد